A «Θήτα» betu setal eletek. Tapsoljatok meg lenge, csupa baj gombolydedseget, hatarozott mint a fuvallat, varazsero, mely meseket szo. Hunyjatok le szemetek, es eljetek szerelmes kepeit egy tengerbe martozo varosnak.
"Tο γράμμα «Θήτα» περνάει μπροστά σας. Xειροκροτήστε τις λυγερές, γεμάτες χάρη καμπύλες του, την αποφασιστική σαν του ανέμου κίνησή του, τη μαγική του δύναμη να υφαίνει παραμύθια. Kλείστε τα μάτια και νιώστε τη συνουσία των εικόνων σε μια πόλη που χύνεται στη θάλασσα."
θήτα [τh] [τ] melyet δασεία kovet a horse kezdete, legalabbis i.e. 2. szazadig. Az i. u. utano 5. szazadig meg nehol τh.
Διονύσιος ο Θραξ σύμφωνα
άφωνα (β, γ, δ, κ, π, τ, θ, φ, χ),
ημίφωνα (ζ, ξ, ψ, λ, μ, ν, ρ, σ).
Αριστοτέλης άφωνα ( θήτα)
ήχο που "έχει επαφή" (erintkezo hangzas?) ("μετά προσβολη~ς") φωνήεν nelkul nem ejtheto
az ogorog άφωνα στιγμιαία (illanatnyi?)σύμφωνα
Az ημίφωνα συνεχή (folyamatos, kitartott?) σύμφωνα tehat kiejtheto folyamatosan, anelkul hogy kiserje φωνήεντος.
Ha a θήτα folyamatos volt, mint ma, akkor mint egy ημίφωνα kategorizalnank.
Ο Διονύσιος ο Θραξ, δασέων kategoriaba sorolja "τήν του~ πνεύματος προσθήκην".
Az ogorogben kiejtes nem valtozik: ταυ+δασεία, [τh]· ,
Az ogorogok nem ugy beszeltek ahogy irtak, hanem ugy irtak ahogy beszeltek (?) Tehat a beszed az elsodleges, mig az iras masodlagos termeke a beszednek.
οι αρχαίοι Έλληνες δεν πρόφεραν αυτό που έγραφαν, αλλά έγραφαν αυτό που πρόφεραν· δηλ. η ομιλία ήταν πρωτεύουσα, ενώ η γραφή δευτερεύον (και μάλλον σπάνιο και περιστασιακό) προϊόν της ομιλίας.
A szor szo "τρίχα" mint ονομαστική θριξ, azonban mint γενική τριχός.A συμφώνων valtas korantsem veletlen. A nyelveszeti torveny "νόμος του Γκράσμαν" (από το μαθηματικό και γλωσσολόγο Hermann Grassmann, που τον ανακάλυψε το 1862), ha egy szon ket kezdo σύμφωνα με τον οποίο αν σε μία λέξη "δασείες συλλαβές" talalhato ,akkor az elso szotagu δασεία ψιλή lessz. Igy a γενική θριξ θριχός alakra valtozik.
Evidence for the pronunciation of Ancient Greek Θ (theta) as [th]
Ancient Greek letter theta was pronounced as [th] ([t] aspirated, nearly as in English tip) at least until the 2nd century BCE. Its pronunciation started shifting to fricative [θ] (as in English thin) in various places at different times. Up until the 5th century CE there must have been a few places where theta was still pronounced as [th], although by then it was pronounced as [θ] in most localities. In later Byzantine times it was certainly pronounced as [θ]. Evidence for the above comes from the following:
Ancient Greek grammarians (e.g., Dionysius Thrax) divide consonants into two primary categories: the aphona (beta, gamma, delta, kappa, pi, tau, theta, phi, and chi), and the hemiphona (zeta, ksi, psi, lambda, mu, nu, rho, sigma). In Aristotle's Poetics (1456b) the aphona (of which theta is a member) are described as "having contact" (= "meta prosboles"), but not being pronounceable without a vowel. In modern parlance we would say that aphona are the plosives, pronounced instantaneously, while hemiphona are fricatives, and those other consonants that can be pronounced continuously, without the need for a following vowel. If theta were fricative, it would be classified as one of the hemiphona.
Letters theta, phi, and chi were called "dasea" (= "thick", neuter, plural) by Greek grammarians (and are still learned as such in modern Greek elementary school). The term for "aspiration" in Greek is "daseia" (= "thick", feminine, singular), or "pneuma" (= spirit, blowing, breeze); in writing, the "rough breathing mark". Dionysius, in fact, refers to the category of dasea as having "the addition of the aspiration" (= "ten tou pneumatos prostheken").
When Greek preposition kata is followed by a noun starting with vowel, the final [a] is elided (eliminated), replaced in writing by an apostrophe: kat'. However, when the following vowel is aspirated (written with a rough breathing mark in Greek, or h in romanized form), letter t of kat' is changed to a theta: kath'. For example: kata + hyperbolen kat' + hyperbolen kath' hyperbolen. Similarly, proto- + hypourgos prot' + hypourgos prothypourgos (= "prime minister"). Thus, letter t followed by aspiration h turns to th, written with letter theta in Greek.
Herodotus, using the Ionic dialect, writes metiemi instead of methiemi (= "I let loose", "I forgive") (Hdt. Histories, e.g. Book 1:12). Although this is not clear evidence, it is easier to believe that in Ionic Greek the aspiration after met- was missing (as opposed to Attic Greek), thus requiring the spelling with tau, rather than that the fricative theta was pronounced as plosive tau in Ionic (there is no such general trend in Ionic Greek).
Latin renders Greek theta through the digraph th (as in Thebes, Thucidides), which in Latin was pronounced as [th]. If theta were fricative, as in modern Greek, there would have been other possibilities (since Latin lacked a fricative [θ], as in English thin), such as using "s", or even "f" (as was the case many centuries later in Russian, where the cyrillic letter ф was used to transliterate theta in words of Greek origin, such as Афины for Athens, or Фёдор for Theodore; however, this choice was made when theta was already pronounced as [θ], in Byzantine times).
The word for "hair" (a single strand) in the nominative is thriks (θριξ), while in the genitive it becomes trikhos (τριχός). Such a transformation of consonants is not casual. There is a linguistic law, known as Grassmann's law (after mathematician and linguist Hermann Grassmann, who discovered it in 1862), according to which if there are two originally aspirated initial syllables (as there would be if we had thrikhos), then the first syllable loses its aspiration (hence, trikhos). The same law operates when originally aspirated hekho (cέχω = "I have"), as evidenced by future form hekso (cέξω = "I will have"), becomes unaspirated ekho (έχω). Grassmann's law applies in other languages, too, with similar treatment of aspiration, such as Sanskrit.
The perfect tenses are formed by reduplication, i.e., repeating the initial consonant of the present root. For example, pino (πίνω = "I drink") in perfect becomes pepoka (πέπωκα = "I have drunk"); temno (τέμνω = "I cut") becomes tetmeka (τέτμηκα = "I have cut"); kamno (κάμνω = "I work") becomes kekmeka (κέκμηκα = "I have worked"). However, verbs the root of which starts with one of the dasea consonants (theta, phi, and chi, see above) have their reduplicated consonant as one of the corresponding psila (tau, pi, and kappa), which is another application of Grassmann's law (see previous). For example, pheugo (φεύγω = "I leave") in perfect becomes pepheuga (πέφευγα = "I have left"); thaumazo (θαυμάζω = "I marvel") becomes tethaumaka (τεθαύμακα = "I have marveled"); and khairo (χαίρω = "I rejoice") becomes kekhareka (κεχάρηκα = "I have rejoiced"). The important pattern to notice here is that the reduplicative syllable is always a plosive in these cases, agreeing with the initial consonant if the latter is pronounced as a plosive. On the contrary, verbs with fricative initial consonants, such as and [m], reduplicate their consonant with a fricative, such as syro (σύρω = "I drag"), which in perfect becomes sesyrka (σέσυρκα = "I have dragged"), or manthano (μανθάνω = "I learn"), in perfect: mematheka (μεμάθηκα = "I have learned"). If theta were a fricative, its reduplication in thaumazo, for example, would produce *thethaumaka (*θεθαύμακα).
The doubling of consonants is another case in point. Continuous consonants, including fricatives, are doubled normally: -σσ-, -λλ-, -μμ-, -νν-, -ρρ-, which in ancient Greek were pronounced by prolonging the articulation of the consonant. So were unaspirated plosives: -ππ-, -ττ-, -κκ-, -ββ-, -δδ-, which were probably pronounced by prolonging the stop (as in modern Italian). Aspirated plosives, however, (as well as the doubles ζ, ξ, ψ) were never doubled like the other consonants: there is never a -θθ-, -φφ-, or -χχ- in ancient Greek. Instead, their doubling was effected with the corresponding unaspirated (psilo), thus: -τθ-, -πφ-, -κχ- (e.g., in the words titthe, apphys, kakkhazo). If theta were a continuant ([θ]), it would be doubled normally, like the other continuants.
The following is the translation of the above in Greek. Ενδείξεις για την προφορά του Αρχαίου Ελληνικού Θ σαν [τh]
Το αρχαίο ελληνικό γράμμα θήτα προφέρονταν σαν [τh] (δηλ. [τ] ακολουθούμενο από δασεία, όπως ο αρχικός ήχος της αγγλικής λέξης horse), τουλάχιστον μέχρι το 2ο αιώνα π.Χ. Η προφορά του θ άρχισε να μετακινείται προς το σημερινό [θ] σε διαφορετικά μέρη της αρχαίας Ελλάδας κατά διαφορετικές εποχές. Μέχρι τον 5ο αι. μ.Χ. πρέπει να υπήρχαν μέρη όπου το θ προφέρονταν ακόμη σαν [τh], αν και εκείνη την εποχή πλέον προφέρονταν σαν [θ] στα περισσότερα μέρη (διαλέκτους). Στους μετέπειτα Βυζαντινούς χρόνους προφέρονταν χωρίς αμφιβολία σαν [θ] παντού. Ενδείξεις για τα παραπάνω προέρχονται από τα ακόλουθα:
Οι αρχαίοι Έλληνες γραμματιστές (π.χ. ο Διονύσιος ο Θραξ) χωρίζουν τα σύμφωνα σε δύο κύριες κατηγορίες: στα άφωνα (β, γ, δ, κ, π, τ, θ, φ, χ), και στα ημίφωνα (ζ, ξ, ψ, λ, μ, ν, ρ, σ). Ο Αριστοτέλης περιγράφει τα άφωνα (στα οποία ανήκει το θήτα) σαν ήχο που "έχει επαφή" ("μετά προσβολη~ς") αλλά που δεν μπορεί να προφερθεί χωρίς να ακολουθείται από φωνήεν. Σήμερα θα λέγαμε οτι τα αρχαία Ελληνικά άφωνα είναι τα στιγμιαία σύμφωνα (ας σημειώσουμε οτι π.χ. το β προφέρονταν στιγμιαίο, σαν ), ενώ τα ημίφωνα είναι τα συνεχή σύμφωνα, δηλ. εκείνα που μπορούμε να τα προφέρουμε συνεχώς, χωρίς να χρειάζεται η προσθήκη φωνήεντος. Εάν το θήτα ήταν συνεχές, όπως σήμερα, θα κατηγοριοποιούνταν σαν ένα από τα ημίφωνα.
Τα γράμματα θήτα, φι και χι ονομάζονταν δασέα από τους Έλληνες γραμματιστές (κι ακόμη μαθαίνονται σαν τέτοια στο Δημοτικό Σχολείο). Η δασεία, από την άλλη μεριά, ήταν το πνεύμα του οποίου η προφορά έχει εξαλειφθεί από τη νέα ελληνική γλώσσα, αλλά υπάρχει σε πολλές άλλες γλώσσες, όπως π.χ. στο αρχικό h της αγγλικής λέξης horse. Ο Διονύσιος ο Θραξ, συγκεκριμένα, αναφέρεται στην κατηγορία των δασέων ως αυτών που έχουν "τήν του~ πνεύματος προσθήκην".
Όταν η πρόθεση κατά ακολουθείται από ουσιαστικό που αρχίζει από φωνήεν, το τελικό [α] παθαίνει έκθλιψη (εξαλείφεται) και αντικαθίσταται στη γραφή από μια απόστροφο: κατ'. Εντούτοις, όταν το ακόλουθο φωνήεν έχει δασεία, το ταυ της πρόθεσης κατ' μετατρέπεται σε θήτα: καθ'. Έτσι, για παράδειγμα, έχουμε: κατά + cυπερβολήν κατ' + cυπερβολήν καθ' cυπερβολήν. Παρόμοια, πρωτο- + cυπουργός πρωτ' + cυπουργός πρωθυπουργός. Συνεπώς, όταν το ταυ ακολουθείται από δασεία, μετατρέπεται στη γραφή σε θ· στη νέα Ελληνική βέβαια, η προφορά αλλάζει: γίνεται [θ]· στην αρχαία Ελληνική όμως η προφορά δεν άλλαζε: εξακολουθούσε να είναι ταυ+δασεία, δηλ. [τh]· γιαυτό και έγραφαν θ. Σε αντίθεση με τη σημερινή εποχή, οι αρχαίοι Έλληνες δεν πρόφεραν αυτό που έγραφαν, αλλά έγραφαν αυτό που πρόφεραν· δηλ. η ομιλία ήταν πρωτεύουσα, ενώ η γραφή δευτερεύον (και μάλλον σπάνιο και περιστασιακό) προϊόν της ομιλίας.
Ο Ηρόδοτος, χρησιμοποιώντας την Ιωνική διάλεκτο, γράφει μετίημι αντί για μεθίημι (= "αφήνω", "συγχωρώ") (Ηροδ. Ιστορίαι, Α' 12). Παρόλο που αυτό δεν αποτελεί ξεκάθαρη ένδειξη, είναι πολύ πιο εύκολο να πιστέψουμε οτι στην Ιωνική έλειπε η προφορά της δασείας σ' αυτήν τη λέξη, και άρα το Αττικό θ ([τh]) προφέρονταν σαν [τ] και γράφονταν με ταυ (και πάλι μόνο σ' αυτήν τη λέξη), παρά να πιστέψουμε οτι το υποτιθέμενο συνεχές θήτα προφέρονταν σαν στιγμιαίο ταυ στην Ιωνική (δεν υπάρχει καμία τέτοια γενική τάση στην Ιωνική διάλεκτο).
Στα λατινικά, το ελληνικό θήτα αποδίδεται με το δίγραμμα th (όπως στις λέξεις Thebes, Thucidides), το οποίο προφέρονταν (στα λατινικά) σαν [τh]. Αν το αρχαίο ελληνικό θ προφέρονταν όπως στα νέα ελληνικά, υπήρχαν άλλες δυνατότητες για την απόδοσή-του στα λατινικά (τα οποία δεν είχαν το σημερινό ελληνικό ήχο [θ]), όπως για παράδειγμα τα ή και [f]. (Η τελευταία ήταν πράγματι η επιλογή των Ρωσικών πολλούς αιώνες αργότερα, όπου χρησιμοποιείται το σλαυικό γράμμα ф προκειμένου να αποδοθεί το θ σε λέξεις ελληνικής προέλευσης, όπως το Афины για Αθήνα, ή Фёдор για Θεόδωρος· η επιλογή αυτή όμως έγινε όταν πλέον το θ προφέρονταν σαν [θ], κατά τους Βυζαντινούς χρόνους.)
Η αρχαία λέξη για την "τρίχα" στην ονομαστική είναι θριξ, ενώ στη γενική είναι τριχός. Αυτή η αλλαγή των συμφώνων κάθε άλλο παρά τυχαία είναι. Υπάρχει ένας γλωσσολογικός κανόνας, γνωστός ως "νόμος του Γκράσμαν" (από το μαθηματικό και γλωσσολόγο Hermann Grassmann, που τον ανακάλυψε το 1862), σύμφωνα με τον οποίο αν σε μία λέξη υπάρχουν δύο αρχικές "δασείες συλλαβές" (οι οποίες δηλ. έχουν ή δασύ σύμφωνο, ή δασεία στο αρχικό φωνήεν), τότε η πρώτη συλλαβή μετατρέπεται από δασεία σε ψιλή. Έτσι, αν η γενική του θριξ ήτανε θριχός, θα είχαμε δύο αρχικές δασείες συλλαβές, καθώς η προφορά της λέξης θα ήταν [τhρικhο'σ]. Άρα, η πρώτη συλλαβή γίνεται ψιλή, και έχουμε [τρικhο'σ], που γράφεται τριχός. Ο ίδιος κανόνας λειτουργεί και όταν στο αρχικά δασύ cέχω (όπως φαίνεται από το μέλλοντα cέξω) η αρχική δασεία χάνεται και μετατρέπεται σε ψιλή: έχω. Ο νόμος του Γκράσμαν εφαρμόζεται επίσης και σε άλλες γλώσσες με αντίστοιχη ύπαρξη δασέων και ψιλών, όπως τα Σανσκριτικά.
Οι χρόνοι παρακείμενος και υπερσυντέλικος των αρχαίων ρημάτων σχηματίζονταν με αναδιπλασιασμό του αρχικού συμφώνου της ρίζας του ενεστώτα. Έτσι, το πίνω, στον παρακείμενο ήταν πέπωκα· ο παρακείμενος του τέμνω ήταν τέτμηκα· και του κάμνω (που σήμαινε "δουλεύω") ήταν κέκμηκα. Εντούτοις, τα ρήματα που άρχιζαν με δασύ σύμφωνο (φ, θ, χ) σχημάτιζαν την αναδιπλασιασμένη συλλαβή με το αντίστοιχο ψιλό σύμφωνο (π, τ, κ), μετασχηματισμός που αποτελεί ακόμη μία εφαρμογή του νόμου του Γκράσμαν (βλέπε προηγούμενη παράγραφο). Για παράδειγμα, το φεύγω στον παρακείμενο ήταν πέφευγα· το θαυμάζω ήταν τεθαύμακα· και το χαίρω ήταν κεχάρηκα. Η σημαντική παρατήρηση που πρέπει να κάνουμε εδώ είναι οτι η αναδιπλασιασμένη συλλαβή φαίνεται να συμφωνεί με το "στιγμιαίο" ή το "συνεχές" του συμφώνου που αναδιπλασιάζεται· διότι τα συνεχή σύμφωνα, όπως το σ ή το μ, αναδιπλασιάζονταν με το ίδιο (συνεχές) σύμφωνο. Για παράδειγμα το σύρω στον παρακείμενο ήταν σέσυρκα, και το μανθάνω ήταν μεμάθηκα. Αν το θ ήταν συνεχές, ο αναδιπλασιασμός θα παρήγαγε το ίδιο (συνεχές) σύμφωνο. Άρα στο θαυμάζω θα έπρεπε να έχουμε *θεθαύμακα (λάθος).
Ο διπλασιασμός των συμφώνων αποτελεί ακόμη μια ενδιαφέρουσα περίπτωση. Τα συνεχή σύμφωνα διπλασιάζονταν φυσιολογικά: -σσ-, -λλ-, -μμ-, -νν-, -ρρ-, όπου αυτά προφέρονταν στα αρχαία ελληνικά παρατείνοντας το συνεχή ήχο του συμφώνου. Επίσης διπλασιάζονταν τα ψιλά: -ππ-, -ττ-, -κκ-, -ββ-, -δδ-, που πιθανώς προφέρονταν παρατείνοντας το σταμάτημα του στιγμιαίου συμφώνου (όπως σήμερα στα Ιταλικά). Εντούτοις, τα δασέα θ, φ, χ (όπως επίσης και τα διπλά ζ, ξ, ψ) δεν διπλασιάζονταν ποτέ όπως τα άλλα σύμφωνα: δεν θα συναντήσουμε ποτέ -θθ-, -φφ-, ή -χχ- στην αρχαία γραφή. Αντ' αυτών, ο διπλασιασμός των δασέων επιτυγχάνονταν μέσω του αντίστοιχου ψιλού συμφώνου: -τθ-, -πφ-, -κχ- (π.χ. όπως στις λέξεις τίτθη, απφυ~ς, κακχάζω). Αν το θ προφέρονταν σαν συνεχές [θ], θα διπλασιάζονταν φυσιολογικά, όπως τα άλλα συνεχή σύμφωνα.
References:
Most of the information above (and even further details) can be found in W. Sidney Allen's Vox Graeca: a Guide to the Pronunciation of Classical Greek. Cambridge University Press, 3rd edition, 1987.
An additional source is: Edgar H. Sturtevant's The Pronunciation of Greek and Latin. Linguistic Society of America, University of Pennsylvania, Philadelphia, 2nd edition, 1940.
"...a spiritus lenis, ami fonetikailag is az elsô hang, minthogy a legmélyebben képezzük. Laringális kezdôhang, minden más hang belôle ered, az ábécé elsô hangja. Isten neve a hangtalan kezdet mozgásából, az alefbôl született. És minden betû berajzolható az alef alakjába, és forgatva más betû is felépíthetô belôle. Az alef az egy és az egy-ség képe.”51
51 Erre példa Zsolt.100.3: „Ô alkotott mindent, az Övéi vagyunk” versben az övéi szót a szokásostól eltérôen lamed alef-fal ‡Ï írják, vagyis az alef számnévként (Egy) vagy istennévként szerepel. Scholem, i. m., II., 134.
"Ezért ha valaki a helytelent választotta, akkor éppen azon energia révén, mellyel választott, fogja megtudni, hogy a helytelent választotta. Ha ugyanis a választás a személyiség egész bensőségességével történik, akkor lénye megtisztult, és ő maga közvetlen viszonyba került azzal az örök hatalommal, amely a maga mindenütt-jelenvalóságában az egész létezést átjárja. Aki csak esztétikailag választ, sohasem éri el ezt a megdicsőülést, magasabb ünnepélyességet. A lelkében levő ritmus - a lélek minden szenvedélyessége ellenére is - csupán spiritus lenis (gyönge lehelet) lesz."
H, a magyar ábécének 12-ik, a latinnak 8-ik betüje. ez a latin betü nem egyéb, mint a görög H, mely a klasszikus görögségben az é hang jele, de a régibb görög ábécékben hehezetet jelölt s a többi görög betükkel együtt Feniciából származott. A német helyesirásban sokszor csak a megelőző magánhangzónak hosszuságát jelöli, p. Hahn, Ehre, ihn, Uhr. De ebből nem következik, hogy más nyelvek neveiben se ejtsük ki; p. a finn Pohjola, Ahti szavakban ki kell ejteni a h-t. A román nyelvekben azonban rendesen néma ez a betü; p. a francia homme om-nak hangzik; ezért l'homme, nem pedig le homme.
H hang: a magyar mássalhangzók közül az egyetlen igazi torokhang vagy inkább gégehang; ugy képezzük, hogy a hangrés megszükül s a hangszalagok közt kiömlő levegő neszt okozva, a mindenütt szabad szájüregen jut ki. A görög grammatikusok kemény hehezetnek nevezték (spiritus asper), szemben a lágy hehezettel (spir. lenis-szel); az utóbbi az a halk nesz, mely p. a magyar kiejtésben is megvan a szókezdő magánhangzó előtt.
(lat.) a. m. fuvallat, lélekzet, élet, lélek, szellem; S. sanctus, Szentlélek; a kémiai technologiában l. Alkohol, Borszesz és Szesz. - S. fumans, l. Ónkloridok. - S. saponatus, l. Szappanszesz. - S. vitae, l. Jatrokémia. - S. a nyelvtanban a. m. hehezet (l. o.); különösen a görög nyelvtanban nevezik igy, s ott kétféle hehezetet különböztetnek meg: a keményet (S. asper), mely a magyar h hanggal azonos, s a lágyat (S. lenis), mely a h-nál gyöngébb gégehang
Fent (mintegy kitevőben) egy C-szerű jel (jobbra forduló aposztróf-féle). Ez az ún. erős hehezet (spiritus asper), amely a [h] hang jele, s eredetileg egy függőlegesen kettévágott H jel bal fele volt. E jellel egy magasságban, tőle jobbra egy ékezet (szögpercjel-féle): ez az ún. éles ékezet (accentus acutus) — az ógörögben zenei hangsúly volt, mint a szerbhorvátban.
E két mellékjel után jönnek a betűk: Ομηρος.
A hehezettel jelölt h-t az utóbbi 1500 évben a görögök már sehol sem ejtik (Kis-Ázsiában már 2500 éve sem ejtik), s 1982 óta, egy reform nyomán a más tekintetben történeti (hagyományőrző) újgörög helyesírás sem használja. Ezért az újgörög írásmód ma: Όμηρος, a hehezet elhagyásával, de az ékezet megtartásával.
(lat. ), durva, zord, göröngyös. Spiritus asper a görög nyelvtanban az úgynevezett kemény hehezet, melyet a mi h betűnk hangjával ejtettek; l. Spiritus.
The spiritus asper ("rough breathing"), dasy pneuma (Greek: dasy, δασύ) or dasia (Greek: δασεῖα), is a diacritical mark used in Polytonic orthography. It indicates initial aspiration, in other words that the word began with the consonant [h] in Ancient Greek. It is placed over the initial vowel or, in the case of an initial diphthong, over the second vowel. In all other cases, the initial vowel or diphthong carries the spiritus lenis. In addition, it is always placed over an initial or doubled letter rho.
Examples: ὕμνος stands for hymnos, "hymn", and ῥήτωρ for rhētōr, "orator".
Origin and shape
The origin of the sign is thought to be the left-hand half ( ├ ) of the letter H, which was used in some Greek dialects as an [h] while in others it was used for the vowel eta. In medieval and modern script, it is written as on top of or to the left of an initial vowel (the second vowel of a pair comprising a diphthong), and also on an initial rho or the second of a pair of rhos. It takes the form of an opening half moon (C):
The alexandrian scholars wanted to mark the ancient /h/ sound that occurred at the beginning of some words, which was already lost during their hellenistic times. They created the daseia mark (aspirate). Oddly, instead of leaving alone all the normal arctic (beginning) sounds, they also created the opposite sign: psile, which indicated the abscence of any sound. The breathing marks were placed over a small letter or before a capital one. When both stress and breathing diacritics co-occur, we place the breathing first followed by okseia or vareia. Perispomene is placed over the breathing mark. SHAPE: Initially the /h/ sound was represented by Eta H. Afterwards, when Eta was used for the long e [ε:], the gradual distortion of the H shape gave the breathing marks. Here is how it changed, seen at the example as a breathing mark over alpha: Htransformation of eta to breathing mark B R E T H I N G ‘ δασεία [δa`sia] daseia
↑latin name: spiritus asper SOUND: Ancient, /h/ aspiration at the beginning of a word. It was not pronounced in greek since ancient times, but it is still pronounced in erasmic pronunciation and it is preserved in transliterations of greek words to some european languages. e.g. scr.poly: ἱστoρία erasmic: [histo`ria] but monotonic ιστoρία mod.gre: [isto`ria] english history, (french) histoire, etc. NAME: adj.masc. δασύς = dense, fem.scr.poly: δασεῖα attributed to noun.f. scr.poly: πρoσῳδία [proso`δia] = prosody. The correct name though, would have been neutral: τo δασύ πνεύμα OCCURRED: On some arctic vowels, always on Y upsilon arctic. Did I say 'vowels'? Here is an exception: always on Rho arctic (although this is a consonant). WEIRD RULE: when two Rho occurred within a word, the first would get a psile and the second a daseia. I did not remember that, until I found a letter, written by my grandfather, Odysseus Sarris, who was born c.1896. He signed our family name: Σαῤῥῆς. ’ ψιλή [psi`li] psile
↑latin name: spiritus lenis It indicated the absence of any breathing distortion. (no pronunciation impact at all). The alexandrian scholars needed not design it at all. NAME adj.masc: ψιλός = thin, fine. Fem: ψιλή attributed again to noun.f. scr.poly: πρoσῳδία [proso`δia] = prosody. The correct name though, would have been neutral: τo ψιλόν πνεύμα
symbols and their pronunciation in standard-modern and (if different) in erasmic in I.P.A. examples of words: mod.gre. word - [modern greek pronunciation] SOUND EXAMPLES in MODERN GREEK eng. word - [english pronunciation] order - greek number LETTER CAPITAL-small I.P.A. pronunc. standard erasmic pronounced as in the word... (english or other) letter name in greek in english 7) η´= 8 H η transliteration: e vowel front close unrounded erasmic [ε:] (e long) Greece ήτα pre-classical times: [hε:ta] after classical times: ['ε:ta] after hellenistic times:['ita] eta ['itschwa] - U.S.['eıtschwa] ηχώ [i'xo] echo ['ekschwaυ] ηλεκτρικό [ilektri'ko] electric [ı'lektrık] SHAPE: In most ancient city-states style of alphabets Eta had the form ancient Eta, which developed into H. This shape also produced (by being diminished to its upper corner, only) the two breathing marks e.g. Eta's transformation into breathing marks. SOUND: The history of 'H' is quite adventurous! Original pronunciation of this letter was /h/. This sound started disappearing very soon: HEΛΛAΣ [hel`las] = Greece became EΛΛAΣ (today pronounced [e`las]. During classical times the symbol H was pronounced as a long [ε:] especially in the ionic Asia Minor dialect. But others, dropped the /h/ very soon. They had no use for it anymore. After hellenistic times it was uttered as today's , but has always played the role of a 'long' vowel in grammatical rules. The reminiscence of the /h/ sound was represented by alexandrian scholars of hellenistic times as the daseia < breathing mark. Today: It is interesting that erasmic pronunciation of ancient greek preserves this old /h/ sound, as well as all the greek-deriving words of latin and the european languages, while in greek it is not heard at all. Erasmic pronunciation uses the classic [ε:] for Eta, hence it is also called an 'etacistic' pronunciation, while we pronounce it as ('iotacistic' pronunciation see Iota). The term 'Etacistic' (ger. Etazismus) implies not only the 'tendency to preserve [ε:] and the variety of similar sounds, but also, any scientific attempt to reconstruct the classical pronunciation. Transliteration: Both greek letters E and H are transferred in latin and european languages as 'E'. e.g. eta daseia psileλλην → hellen. NAME: ETYMOLOGY: from northsemitic (phoenician): hêt' = door (also check Epsilon). NAME: SPELLING: The polytonic hellenistic accents for eta's first letter are psile and perispomene: Eta psile perispomeneτα COMBINATIONS: DIGRAMMES: rare HY [if] or [iv] erasmic [eu] Rare archaic long diphthong HI ηι also written: subscript Eta with iota subscribed or adscript (for capital H) Hι.
The alexandrian scholars wanted to mark the ancient /h/ sound that occurred at the beginning of some words, which was already lost during their hellenistic times. They created the daseia mark (aspirate). Oddly, instead of leaving alone all the normal arctic (beginning) sounds, they also created the opposite sign: psile, which indicated the abscence of any sound.
Kerites
Vacsoratal, a lulnezetbol, betufozelekhez. :)
